Friday, February 29, 2008

"Kahakai 'I-lio"


Ekahi kahakai no ilio i ko'u kaona. Pa'ani na- 'i-lio i ke kahakai. Pa'ina mau 'i-lio ia ia. Ina- kaumaha 'oe, ike ana 'oe i ka le-ale-a ana o na- 'i-lio. I na- manawa apau hele a hau'oli 'oe.

Thursday, February 28, 2008

Ka Pa'ina No Keoki




Ko- hoaloha Keoki hanau la- keia la-. Ka Po'aono hope ua pa'ina no Keoki ma ke Uapo A'ia'i i ke kaona o Kahakai Pakipika. Kekahi mau hale li'ili'i i ke uapo, maluna o ke kai a me ke kahakai. 'Olu'olu na- hale, nani ka ikena o na- nalu. Ua 'ono ka mea 'ai, hoalohaloha na- malihini. 'Oiai ka pa'ina, ua 'awi-wi- ho'olilo nui loa na- nalu! Ua ho'opa'a ka pau'ana o ke uapo no ka palekana! Komo i eha makahiki ka hanau la- o Keoki, ua ha'i o ia e ua kono umi ku-ma-lima la- hanau.

Wednesday, February 27, 2008

Ke-ia La

I ke-ia kakahiaka ua ike au i kekahi mau naio, ua pa'ani la-kou i na- nalu, ua he'e umauma la-kou i na- nalu. I ke auinala ua hana au i na- auhau. 'A'ole ho'o pau ia. Hola mahope hola, la- mahope la-, pule mahope pule, ho'omake ia i ko'u uhane. Pu'u pepa, moana o pepa, mauna o pepa. 'Ino au ia ia. Aka-, i ke ahiahi ua 'ai au i ka 'ono mea 'ai Mekiko, no laila, 'a'ole huina emi ke-ia la-. I nehinei ua loa'a au i lepine ho'okani o mele Hawai'i. Ua ho'opa'a au la-kou i ka wa hala, i ka lekio. Nui na- mele maika'i i na- lepine ho'okani; hau'oli au e loa'a ia la-kou.

Tuesday, February 26, 2008

Na- Haku Mele Hawai'i Punahele A'u


Auntie Edith Kanakaole

Auntie Irmgard Aluli

Dennis Pavao

Gabby Pahinui

Makaha Sons Of Niihau
Pandanus Club

E Waianae, by the Pandanus Club

Lyrics by Randy Ngum,

Music by Kenneth Makuakane


Ano`ai iä `oe e Wai`anae
Ka pi`ina i ka malu o ka ulu kuku`i
Ka `i`ini i ka maile pili aloha
Ke `ala mapuana i ka makani ahe
Ke welina mai ka uka e Wai`anae
Uluwehi i te oho o ka palai
Ka moena i hali`i te awawa
Honi ana i ta ua koni i ka`ili
Aloha e ka pali e Wai`anae
I nä lima hanapa`a i ke `ala ho`oheno
Ke `ala o ka maile hihi `ke kukui
Ka lei o ka lei kau i ka umauma
Eia ka hana ho`i a ke aloha
Na u`i uluwehi o ka `äina
Hili `ia e ka maile me ka palai
Ano`ai ke welina aloha e

A greeting to you o Waianae

The scent in the shade of the kukui groves
For the desire to gather maile, cherished and beloved
The fragrance that is carried on the soft breeze
A fond greeting from the uplands of Waianae
Verdant in the lushness of palapalai fern
Like a blanket it covers the valley
And is kissed by the light rain that chills the skin
Love to the cliffs of Waianae
In the hands that work remain the fragrance of infatuation
The scent of maile entangled in the kukui trees
The lei that adorns a man's broad chest
So here then is the labor of love
The many beauties that adorn the land
Maile braided with palapalai
A greeting, a fond greeting of love


Monday, February 25, 2008

Pupukea

La`e la`e o ke kai

The sea is calm
Malo`o ke kai ia la
It is the day of the low tide
Aloha au i uka me
I love the uplands
Ke kahakai o Pupukea
And the seashore of Pupukea

Ka nawali ka nalukai
The feeble, the weary
E kokoke ke kahakai
Gather near the seashore
E ho`ola kaula`i la
To absorb the healing power of the sun
Pomaika`i no ia lakou
Good fortune is theirs

Ke pi`i a`e o ke kai
The sea begins to rise
Nalu po`i halehale
Huge waves break high as a house
He`e nalu ho`okuko nei
Surfing becomes a contest
Lehulehu na po`e i kai
The multitude gathers there

Nalunalu ka moana
The rough high waves of the open sea
Kupikipiki`o ke kai
Rage in agitation
One na kolokamumu
The sand reverberates a crackling sound
Kai kolohe kai hehena
Mischievous sea, insane sea

Eo mai ka moana
Answer, oh sea
Kai malo`o me ke kai piha
Sea of the low and high tide
Aloha au i uka me
I love the uplands
Ke kahakai o Pupukea
And the seashore of Pupukea

Ka Hale Ku-ai Papa He'e Nalu o Orchidland



Papa He'e Nalu o Orchidland.



Ke Kaona Hilo




O Orchidland Papa He'e Nalu ko'u punahele hale ku-ai papa he'e nalu. I Hilo i ka Alanui Kamehameha i ka hale ku-ai. Nui na- papa he'e nalu a me hoalohaloha ke kalepa a me na- po'e ko-kua malaila. Kaila na- pa-lule a me pa-pale. Ua lanakila o Orchidland Papa He'e Nalu i ka maika'i loa hale ku-ai papa he'e nalu i ka mo'olelo oihana HIJ o Hawai'i.

He'e Nalu o ka Moku Nui

Sunday, February 24, 2008

Hana

Waianapanapa

Kaihalulu



Hamoa


I ke 'ao'ao hikina o Maui i ke kaona o Hana. Mana'olana au e hiki e ha'i au o ka beauty o Hana. Loihi a me lohi a me nani loa ke alanui mai Kahului a me ke aoao komohana o Maui i Hana. Ku-nihi a me 'o-mao'ma'o na- pali. Nui na- pi'o o ke alanui. Nui na- wailele. I Keanae po'i na- nalu po-polohua i na- pali 'ele'ele, ke'oke'o ke ehukai. I Waianapanapa ekahi one 'ele'ele kahakai, i Kaihalulu ekahi one 'ula'ula kahakai, a me i Hamoa ekahi one ke'oke'o kahakai.


Noho i Hana ka hoaloha o Loke. Ua mai Kina ko- Loke kupuna. Ua noho i Kipahulu, kokoke i Hana, ka- Loke makuakane. Nui na- ki'i hoihoi a me mo'olelo ka- Rose. Ua noho o Loke i Kaleponi, aka- ua hoi o ia i Hana. Noho ho'i i Hana ka hoaloha Keni. He wahine kupaianaha o Keni. Mai ko- Keni hale ki'eki'e i ke pali, hiki e ike ia ka Moku o Hawai'i a me Mauna Loa a me Kohala a me Mauna Kea a me Hualalai!

Saturday, February 23, 2008

Ke Kolona Hemolele




'O- Malia, o lokomaika'i piha

Ame 'oe i Ka Haku

Ua ho'omaika'i 'oe mawena na- wa-hine

Ame ho'omaika'i ka hua ai o kou Pu-'ao, Iesu-

O Malia hemolele, makuahine o Akua

e pule 'oe no na- lawehala ma-kou

I ke-ia manawa a me i ka hola o ka make

'A-mene

Friday, February 22, 2008

Na- Kai Ewalu

Ua ho'ouna au i ekahi kiko o panako- i ke Kulanui o Hawai'i ma Hilo no ka puke a'o "Na- Kai Ewalu". 'A'ole hiki e kali au no ho-'ea ia ia! No kekahi mau makahiki ua kulia au e a'o mai ke 'o-lelo Hawai'i, aka- 'a'ole loa loa'a i ekahi puke a'o au. Mana'olana au e koke ho-'ea ia ia. No ka papa 'O-lelo Hawai'i i ke Kulanui o Hawai'i ke-ia puke. Ua ka-ui mai au i na- ekolu helu. Makemake au e maopopo a me wala'au maika'i i ke 'o-lelo Hawai'i. Paha ho'opa'a ha'awina ke 'o-lelo Hawai'i ko- maua hoaloha Annie a me John ma Honolulu.

Thursday, February 21, 2008

'Uo-


Allen Ginsburg
Ua ike au i na- mana'o oi loa o ko'u hanauna
ua luku e hehena
make po-loli hehena kohana
kauo- la-kau iho i na- alanui popolo
i ka wana'ao, nana la-kou i ka ho'oponopono hu-hu-
po-'o 'a-nela kanaka ho'okahakaha 'a- i ke kahiko lani
ho'okui ana i ka mikini ho-ku-
i ka mikini o ka po-

He mele e Allen Ginsburg

Wednesday, February 20, 2008

Koho Po-loka I Hawai'i


I nehinei ua na- Caucuses, like koho po-loka, i Hawai'i e loa'a ka moho o ke 'Ao'ao Aupuni A Lehulehu no Pelekikena. Nui na- ha-la-wai i ke moku'a-ina, nui na- poe ua hele. Ua hele i ka ha-la-wai o Ke 'Ao'ao Aupuni A Lehulehu ka- maua hoaloha o John a me Annie i Honolulu. Ua ha'i laua e pa'apu- a me 'ano huikau ka ha-la-wai, aka- ua hoihoi. Ua lanakila o Barack Obama. Ua noho i Hawai'i o Barack Obama i ka manawa ua keiki o ia. Maika'i nui ka hele ana i na- caucuses!

Tuesday, February 19, 2008

He'e Nalu




Ua he'e nalu au. Le'ale'a nui mea pa'ani ia. Ua halawai au nui ka-ne a me wahine hoihoi i ka he'e nalu. Kuikawa na- hoaloha he'e nalu. I ekahi manawa ua halawai au i ekahi mea he'e nalu, koa kahiko o ia o ke Kaua Honua Elua. Ua kauoha o ia i ke kukulu i na- moku aina o ka Pakipika Moana Hema i ke kaua. Ua ha'i o ia e ma'amau pa'ahana nui, aka- i kekahi manawa, ua a'ole pa'ahana, a me hiki o ia e he'e nalu i na- nalu maika'i o ka honua o ia. "Ua makemake au i ke Kaua", ua ha'i o ia! Ua noho o ia i BoraBora mahope o ke Kaua.
He kinai ahi kekahi mea he'e nalu, 'a'ole loa he'e nalu o ia i Hawai'i, aka- kekahi mau manawa ua he'e nalu o ia i BoraBora a me Aotearoa a me Piki. Ulu o ia melia mai BoraBora mai 'ano'ano. Ua he'e nalu i Aotearoa a me Hawai'i a me Aukekulelia kekahi mea he'e nalu, a me he'e nalu i BoraBora ka- ma-ua hoanoho a me kono keiki ka-ne.

Monday, February 18, 2008

Ka Lumi Kuke Nui


I nehinei ua ike ko- maua hoaloha Judy. Ka- Judy ka hale 'aina "Ka Lumi Kuke Nui". Makemake nui 'ia kona hale 'aina. Ono loa na- 'aina, hoalohaloha na- limahana a me na- mea ku-ai mai. I na manawa apau, mele maika'i laila. Ina- i San Diego 'oe, e hele i keia hale 'aina, kokoke i ka huina alanui o ke alanui 30th a me ke alanui Grape i Pu'u Kula, ma kahi o elua mile hikina o ke 'a-pana pa-oihana o San Diego. E luana 'oe ia ia!

Sunday, February 17, 2008

Ke Kulanui Oregon

Ka Hale Waihona Puke Knight

Hale Kane Ka Hale Inu "Max's"


Ua hele au i ke Kulanui Oregon ma Eugene, Oregon. Ua noho i ka hale moe "Hale Ka-ne". I ka wa hala, ua papa kuhikui a me ke Kulanui Hawai'i, ua noho i Hale Ka-ne na haumana mai Hawai'i mai. I ka manawa e noho i Hale Ka-ne, ua halawai au i ekahi haumana mai Honolulu mai. Ka-ne ho'iho'i o ia. Ua ha'i o ia i'au e pili ana no Hawai'i. Ua ha'i o ia e a'ole makemake na- poe o Hawai'i e ho'olilo Hawai'i ekahi moku'a-ina o Amelika. Ua 'a'ole pu-'iwa! I na manawa apau a'ole no'ono'opono e makemake na- poe e nalowale ko- la-kou la-hui!



Ua ke kahua no ke ki'ioni'oni o "Animal House" ke Kulanui Oregon. Ua kaulana a me ho'oma-ke'aka nui ki'ioni'oni ia!

Saturday, February 16, 2008

Ka Hau


I nehinei a ia la- aku ua 'ino hu'ihu'i. U hau i na- kualono ku-loko! Kaka'ikahi ka hau ma'ane'i. I nehinei ua kalaiwa ekahi hoaloha a me au i ka we-kiu o ka Mauna Soledad a me ike i na- kualono uhi me hau. Ua anuanu la-, aka- nani loa!

Friday, February 15, 2008

No Ke Aha Ho'opa'a Ha'awina Ka 'O-lelo Hawai'i Au?


Ua lanakila au i ka huaka'i mua i ekahi ho'oku-ku-. Ua makemake au i Hawai'i i ka manawa e pa'e i ke kahua mokulele o Honolulu! 'Olu'olu ka makani Moa'e mahana, nani na niu a me na mea kanu, 'oma'oma'o na- kuahiwi. Ua ho'okipa maua a me noho i Honolulu ho'a-lohaloha, ka po- mua i Honolulu ua hele ma-kou e ekahi ho'ike mele Hawai'i i ekahi kalupu. Nani loa ka mele! Ua makemake au e maopopo na- 'o-lelo. No laila, ua ho'omaka au e ho'a-'o e a'o mai ka 'O-lelo Hawai'i. Nani nui loa 'o-lelo ia. Pono e ma-lama ia!

Ua ha-la-wai au i kekahi mau poe Hawai'i. I ka huaka'i mua ua ha-la-wai maua i ekahi maika'i ka-ne 'o-pio Hawai'i i Kona o ka Moku Nui. Ua kono o ia e maua i ka pa'ina no ka la hanau o kona kaikamahine. Le'ale'a ka pa'ina! Ua inu a me ko- laua makuahine, 'aka'aka nui ma-kou! Ekahi kupaianaha ohana la-kou. Aka- 'a'ole 'o-lelo la-kou Hawai'i. Ua no'ono'o au e kaumaha kela. Ua lawe aku mai na- poe o Hawai'i ko- la-kou 'o-lelo na ka kahuli aupuni o na- haku mahi ko. Ua hewa ia.

No laila, pono e ma-lama i ke-ia 'o-lelo makamae a me nani no na- hanauna o ma ke-ia mua aku.

Thursday, February 14, 2008

Ka Mele o Kalalau


KALALAU

Mai ka Puke "Unwritten Literature of Hawaii, the Sacred Songs of the Hula" no Nathaniel B. Emerson:

Kalalau, pali eku i ka makani
Pu ka Lawa-kua, hoi mau i Kolo-kini
Nu a anahulu ka pa ana i-uka
Anahulu me na po keu elua.

Elua Hono-pu o ia kua kanaka
Elua Ko-'a-mano me Wai-aloha
Ka pali waha iho, waha iho me ke kua
Ke keiki puu iloko o ka pali nui
E hii an' e Makua i Kalalau

Mai Kaua'i ke-ia hula mele no Kalalau. Ua ekolu manawa e pi'i kuahiwi au a me ko'u hoaloha Kale i Kalalau. Pa'akiki nui ka pi'i kuahiwi ana ia, aka- kupaianaha a me kamahao ia- ia. Ku- a hiki i na- 1920's ke kaia-ulu i Kalalau. Koe i ke-ia manawa na- paia po-haku o na- hale o na- lahui kanaka. Nui a me ikaika na- nalu i ke kahakai o Kalalau, akamai a me wiwo 'ole na- lawai'a o Kalalau! I ka wa- hala, ua 'au mai ke kahakai Ke'e a- Kalalau na- pu-'ali opio. Ulu i ka awa-wa o Kalalau 'alani a me kekahi mau hua 'ai. I na- 1960's ua noho i ke awa-wa poe ki-hoe kohana, ua puhi mau'u a me ho'ohana la'au la-kou, aka- ua ha'alele la-kou.

Wednesday, February 13, 2008

Ka Ho-kele Manago

O Ellison Onizuka


Ka Hokele Manago i Kealakekua
Ma-la Kepani


I Kona Hema ua ku-kulu i ka makahiki 1917 ka ho-kele Manago, na-na ka ohana Manago, ekahi ohana Kepani. Maika'i no- ho-kele ia! Makemake nui ia ia me na poe o ka moku o Hawai'i. Ma'ema'e a me ma'alahi na- lumi. Ko- ke ho-kele ekahi ku-ikawa- lumi Kepani a me maika'i nui lumi 'aina a me ma-la Kepani paikini a me kekahi mau mea kanu o Hawai'i. Ua ko- ho-kele hale inu, aka- pani i ke-ia manawa. I ekahi manawa ua inu au a me ka mea noho ka ho-kele i ka hale inu, ua kama'ilio ma-ua e pili ana no ke kelalani Ellison Onizuka, ma Kona Hema. Ua ho'omake loa i ka po-pilikia Challenger i ka makahiki 1986. Aloha 'ia o Ellison Onizuka a me ho'ohanohano kono ola.

Tuesday, February 12, 2008

I Kona Hema



Noho i Kona Hema i Honaunau ekahi hoaloha. Noho o ia i ekahi mahi kope i ke ihona komohana hema o Mauna Loa. 'A'ole nele kono hale pukaaniani no ka mea a'ohe na- mu- ki'eki'e i ka kuahiwi. 'A'ole nele o ia ipuka no ka mea a'ohe na- 'aihue i ka mahi.Ko- kona hale ka lua a me ka wai piula a me ke kelepona a me ke uila. Ho'i, 'ikena nani nui o ke ku-'ono Kealakekua a me ke Moana Pa-ki-pika!
Pili ohana ke kumu la-au kope a me ke kiele. Onaona ona pua ke'oke'o. I ka manawa e ha-'ule na- lihilihi ke'oke'o, ha'i na- poe ku-loko ka hau o Kona ia ia.
Ho'omalo'o na- pa-papa kope i ka La-! O Kope Kona, Ke Oi Nui Loa O Ka Honua!

Monday, February 11, 2008

Na- Hoa Noho


Ka wahi noho kokoke

Noho i ke-ia kai'aulu kekahi mau kanaka hoihoi. Ua kahuna a'o o ke kula Punahou i Honolulu ekahi hoa noho. I ke-ia manawa, kahuna pule i ka hale pule kuloko o ia. 'Olu'olu wahine o ia. Ua Hawai'i ohana mikaneli ko- ekahi hoa noho ohana. Ua inoa no kono ohana ekahi nui alanui o Honolulu. Ekaho o ke "Ohana Elima Nui" kono ohana. Nui na mea moakala a me mo'omehu o Hawai'i maloko o kono hale. Waiwai loa o ia! He mea pa'ani popeku no ke kula ki'eki'e kuloko ekahi hoa noho. Makemake loa o ia e komo kono makalike popeku. Ua hehena hoa noho, aka- ua make loa o ia. Ua ho'oho o ia olelo mau pilau. Ekahi hoa noho pono'i ekahi hale 'aina pika. He mea he'e nalu kona keike ka-ne. Ua makemake e ho'okahuli i ke aupuni ekahi hoa noho, aka- ne'e aku o ia.

Sunday, February 10, 2008

Ka Wana'ao

Makulu

Ua hoholo au i ke-ia kaona no ka'u ola. Maika'i ka hoholo ana no na- pu'uwai a me na- akema-ma-, aka- 'a'ole maika'i no na- kuli. Ua eha ko'u kuli, no laila i ke-ia manawa, hele wa-wae au i na- pu'u ma'ane'i. 'Olu'olu ka hele wa-wae ana ma mua o ka wana'ao. Malie ke'ia kaona. 'A'ole ho'omaka na- ki- ma ka hola aono. Kaka'ikahi na- ka'a i na- alanui a- laila. I na- manawa apau nani ka pukana la-. Hiki e ike i ho-ku- nui i ka po'ele'ele. Ua ike au i Ho-ku- Pa'a a me Na Hiku a me Koa a me Hoku Le'a a me kekai mau akua lele a me na- ho-ku- hele Ho-ku- Ula a me Ho-ku- Kau Ahiahi a me Makulu. I ka lewa hikina o Iao a me Ho-ku- Kau Ahiahi i na- mahina o ka ho'olio. Nani loa ka Mahealani maluna o ka moana, nui na- kukana waikala maluna o ke kai. Nui na- ho-ku- i ka lewa lilo loa a me ke ao holo'oko'a. I ke Kauwela, makemake au e 'au i ke kai mahana i ka wana'ao.

Saturday, February 9, 2008

Ko'u Kaona Ma Ke Kai

He a-nuenue maluna o ke kai, ma wena o na- 'ino


Aloha!


Kokoke ke-ia kaona i ke kahua mokulele, no laila, pinepine kulikuli a me halulu ma'ane'i. Ma'ane'i ka uapo loihi nui o ke kapakai komohana. Ma ke uapo hiki e ike i na- nai'a a me na- ilio holo i ka ua ua pa'ani i ke kai, a me na- kohala-. Lu'u na- pelekina no ka- lakou mea 'ai. Nui na- kalapuna noho i na- pale a me lele maluna o na- lawai'a. I na- Kauwela nui na- mea he'e nalu a me na- mea 'au a me na- poe nanea i ke kahakai. Nui na- 'ilio pa'ani i ke kahakai 'a-kau. Hiki e ike i ke uapo a me ke kahakai ma'ane'i i ka web cam, ke kahi noho: www.oceanbeachsandiego.com/OceanBeachWebcam.shtml.




I na- Ho'oilo ho'olilo nui loa na- nalu ma'ane'i. Ki'eki'e ke ehukai i na- manawa e po'i na- nalu nui i na- pali pohaku! Pinepine pani ke uapo o na- kia'i ola no ka palekana no ka mea po'i na nalu nui maluna o ke uapo i na- kai piha!




Noho ka-ua kokoke i ke kahakai. Ua lawa'i ko- ka-ua popoki i na- ka-heka o ke-ia kai'aulu. Ua hoi o ia me ekahi i'a. Ua lele na- ki o Hawaiian Airlines ma'ane'i i ka "maka 'ula'ula mai Honolulu mai. Ua ho'a ko- lakou kukui pae mamao maluna o ka moana, ua hiki e ike na- ki mai Hawai'i ma ko- ka-ua 'oneki i ke kakahiaka nui. Ua nana au i na- ki lele mai Honolulu mai oiai inu i ka'u kope i ke 'oneki.