Ka Ma-la

Makemake maua i Hawai'i! No ka mea, ulu maua nui na- mea kanu Hawai'i ma ka- maua ma-la. He mau aloalo ulaula a me "wahine hula" me ka pua mele a me ulaula, nui na melia i mau waiho'olu'u nui (ka pua me lihilihi ke'oke'o me ka waena melemele, ka pua ulaula, ka pua 'a-kala, ka lihilihi 'a-kala me ka waena melemele, a me nui na- ki oma'oma'o a me ulaula, nui na- hapu'u a me palai aotearoa a me nuho-lani, na- awapuhipuhi melemele a me ke'oke'o--kamahao ko- lakau ala i ke kau o ka ha'ule lau!, 'ohe Kapani, 'o-lepe o waiho'olu'u ke-la- me ke-ia, a me palama Mekiko ('a'ole ulu ka niu ma-anei, kaumaha, ua make ekahi niu ua lawe mai Hawai'i)a me kalo. Noho me ka hau'oli ma-ua a me na- popoki. Hiamoe la-kou i ka malu i ka ma-la. Koke, hele e kukuli ekahi 'oneki hou i ka pa- hale hope, makemake ma-ua e 'ike ka moana mai ia. Pela paha hiamoe ma laila hou na- popoki!

Ke 'Ao Mai Nei...

Ua ho'opa'a ha'awina au i ka puke "Na Kai Ewalu" puke ekolu no na- kekahi mau pule ma hope. 'A'ole mahalahi ia- ia, aka- 'ao mai au kekahi mau mea nui: A make ke i'a, I make ke i'a, Ke make ke i'a, ka mo'olelo o ke kaua o Kamehameha a me Keoua (ua oki kono ule o Keoua i pono 'ole ho'olilo i 'a'ole mohai ia-)...

Hiamoe o Kale i ke hikie'e. I ka lumi ho'opau pilikia na- popoki no ma mea ua ho'ola'au au i kekahi mau mea kanu makemake 'ole i ka pa-, a me a'ole makemake maua e ho'olilo i ma'i na- popoki i ke la'au. Ua welu o Kale ia u no kekahi mau la-, ho'ola'au i na- mea kanu makemake 'ole!!! Ua ho'okono kekahi hoaloha waiwai mai New York ia maua e hele ma laila, aka- pipi'i ke ka'ahele a me nui na- ho'opa'a manawa me kauka ka- Kale; ma'i kono lolo. Kaumaha, aka- ma'i kono lolo. A, koke hele e kukulu hou i ka hale. 'Owau o Fubu. I nehinei ua noho o Fubu a me hiamoe i ko'u 'uha, nonolo o ia. Ho'olilo kahiko o Fubu, kekahi popoki kupanaiha a me hoalohaloha a me akamai nui o Fubu!

I Na- Pali

I nehinei ua hele wawae au i na- Pali Napo'o i ke kakahiaka, ma'amau. Nani ka kakiahaka, nani kahakai, nani ke kai, aka- ua pana i ka manu ia 'u ekahi pupuka a me haumia kalaima. No ke aha huhu- o ia? No ke aha kona 'ino? I ke-ia kakahiaka, ua hele mai na- maka'i i na pali. Ua i kahakai ke-la kalaima i ka manawa ua hele na- maka'i. Manaolana au e hopu na- maka'i ia ia!

"Mai Ka Mahi'ai o 'Awa 'ana"

I ka mokuna ekolu, "Mai Ka Mahi'ai o 'Awa 'ana" lauana o ka mikinele Abner Hale a me kona wahine o Jerusha a me mau mikinele e holo e Hawai'i, a me kapena Rafer Hoxworth, ko Keoki makuaka-ne o Kelolo a me kona wahine, ka mo'i wahine o Maui, o Malama. Nani nui ke 'ano o Malama, piha me na'auao a me aloha. I ke-ia mokuna, ha'i ka mo'olelo o ka makani ho-okio, ka 'oihana kohola-, ke kukulu 'ana o na- mikiona, a me na- ku-lana o na- haole a me o ko Hawai'i, a me na- ma'i a laula- ma' i 'ula ua ho'omake nui na poe o Hawai'i. Kaumaha nui aka- nani ke-ia mokuna o ka puke "Hawaii".

"Mai ka Kua'au i Pu-lumi o ka La-"

O Mauna Loa, ka mauna nui loa o ka honua

Ho'o imi loa na- kanaka mai Bora Bora i ka Moku o Hawai'i:

Mahope o mau kaua, ua ha'alele na- ka-ne o Bora Bora i ka wa'a, a ho'oholo i ke 'a-kau a, mahope nui na- la-, imi loa o ka Moku o Hawai'i.

"'Mai pihoihoi" ua ho'opaipai o Teura i na- poe a pau. 'I ka manawa ala na- malumalu, e nana i ko- la-kou aoao lalo pono. I ka napo'opo'o, e 'ike la'kou ho'olilo i ka o'ma'oma'o. Ka akawai mai ke kua'au'. A ua ho'ai'o o Teura e hele la-kou i ekahi moku li'ili'i ma like o Bora Bora me ke kua'au, ua ho'oaha o ia ka wahi mai hele na- kupina'i nalu, a na-na o ia ia ia."

"A ua makemake o ia, i ka mo-lehu, ua ho'omaka e ho'opalakea na- 'o-pua, o Teura ua 'ike i ka moku hou ma mua, ho'omaka mamua aku. 'O Tane Nui, he aha ia?

''E na-na, e na-na!', ua ho'oho o Teroro.

A laila, ma mua o la-kou, ala mai ka moana ma like ekahi pilikua nui moe'uhane 'ole, ekahi kuahiwi nui lua 'ole, kalaunu i ke'oke'o ano 'e a me kikaha kilakila i ka napo'opo'o ahiahi."

"Mai Ka Hohonu Palena'ole"

"Miliona mau a miliona mau makahiki mamua aku nei, i ka wa ua ho'okino na- nui hi'ona 'a-ina o ka honua, ua, i ke-la manawa a me like i ke-ia manawa, ekahi wale hi'ohi'ona o ka honua ua ho'okauli'i na- kekahi a pau. Ua ka moana ikaika loa, ho'omaha hikiwale 'ole i ka hikina o ka 'ainapuni'ole nui loa, ekahi pihole, ho'olilo ana i na- manawa, kino wai pilikua, e ho'ike ano ana i Pakipika."...ka ho'omaka 'ana 'o-lelo mau o ka puke "Hawaii" no- James Michener, ko'u puke punahele. Nani loa ke-ia puke, ka mo'olelo ia o na- moku 'aina a me na- poe o Hawai'i.

I ke'ia puke, launa ma-kou na- kanaka ka mo'i Tamatoa a me kona keiki ka-ne o Teroro a kona wahine, Marama mai ka moku 'aina o Bora Bora, ua ho'holo la-kou i ka wa'a "Kali No Ka Makani Komohana" mai o Bora Bora a me 'imi a- loa'a na- moku 'a-ina o Hawai'i, a me ka mikaneli Abner Hale a me kona wahine o Jerusha, mai ka "mahi'ai 'awa'awa" i Beretania Hou, o Keoki, ke ka-ne Hawai'i ua 'a-pono ia Iesu- a me ho'oulu ia- Abner a me Jerusha e hele i Hawai'i a me ha'i euanelio i na- poe o Hawai'i, a me ka mo'i wahine o Maui, o Malama, ekahi wahine piha me ka nau'auao a me ke aloha (aloha au ia Malama!), a me ke ka-pena 'o-kalala aka- wiwo'ole o Rafer Hoxworth, a me hou nui. Ua puke nani a like me na- moku o Hawai'i.

Kekahi Male Ma-hu-

I ke-ia kakahiaka, ua hele o Kale a me au i kekahi male ma-hu i ke haleku'i kalana. Ua ho'okahi la-ua no kanakolu kumakahi makahiki, ua hui i ka makahiki 1955. Ua hele ka-ua a me eha ka-ne i ko la-ua male. Ua ha'awi au i mau pua ia la-ua. Hau'oli la-ua! Ua hoalohaloha na- mea limahana no ke kalana. Ua 'ike ka-kou i elua hou pa'a male hou ma-hu- i ka haleku'i.

Ua kukulu ke Haleku'i Kalana i ka makahiki 1938. Nani loa ke-ia haleku'i, ua ho'ola'a ka haleku'i no Pelekikena Franklin Roosevelt. I nehinei ka la ho'omano'o kanahiku makahiki o kona ho'ala'a ana o ka haleku'i. He ki'i ke-ia o ka Pelekikena Roosevelt i ka ho'ola'a ana i ka la- Iulai ka umikumahiku, 1938.

Pua'a Ho'opailua Wahine

O Elizabeth Ka Pua'a Ho'opailua Nui o Ka Honua Nei.

Ua male ka'u makuahine o John mahope o ka make loa o ka'u makuakane. Mahope o ka make loa o ka'u makuahine ua male o John i Elizabeth, ekahi pua'a momona nui ho'opailua mai Kansas. Ua piha me ka 'ino ka pu'uwai a me ka waha a me ka lolo o Elizabeth. Ua ha'i i na- popolo ka 'o-lelo "N". Halalina nui o ia, ua no'ono'o o ia e ka oi loa Kalikiano i ka honua. Ua ho'okamani nui o ia. Mahope o ka make loa o John ua aihue o ia i ka'u waikala ohana, ua aihue na kala a pau o ka'u ohana. Ua puni o Elizabeth ku'e au, ka'u kua'ana mau a ka'u kaikamahine no hiki i aihue o ia. Hau'oli e make loa o Elizabeth. Pule au e ha'ena o ia i ka lua hohonu o Kehena i ka wa- pau 'ole. I ka wa i hala, ua aloha au no ka'u makua kane ko-lea, aka- ua 'ino au ia ia no male ka'u makuahine a hana ka hiki e aihue o Elizabeth ku'e ka'u ohana. Makemake au e ha'ena o ia i Kehena. Ua kanaka loko 'ino la-ua. 'Ino au ia la-ua.

"Ho-ku- Hele Kapu" ki'i 'oni'oni

Ki'i ho'olaha ke-ia mai ke ki'i 'oni'oni "Ho-ku- Hele Kapu" me na- mea hana keaka nui o Leslie Neilsen a me Walter Pidgeon a me Anne Francis, a me Lopaka Ka Lopako, ke ki'i 'oni'oni punahele o ka'u wa- kamali'i. I ke-ia ki'i 'oni'oni ua lahui po'okela akamai ua pepehi a make loa la-kou na ka mikini a-iwaiwa ua hana na- i'ini mai ko- la-kau na'au, na- "pilikua nui o ka- 'ike ho'omaopopo malalo". "Ua make loa ka la-hui a pau i ekahi po- wale", ha'i ke Kauka Morbius, ua hana keaka na Walter Pidgeon. I ka pau ana, ua ho'opahu ka ho-ku hele Altair 'Eha-. Ua kilohana na- hopena ku-ikawa- (pa-kela ka moku i loko ka mikini nukelea), pihoihoi nui ka mo'olelo, he ekahi akeakamai ka'ao ke-ia ki'i 'oni'oni panina.

E maluna ana na- pali ke'oke'o o Dover

he mau manu polu- i ka la- apo-po-,

e kali wale 'oe a me 'ike

E aloha a me 'aka'aka ana

a me malu mau loa hope

i ka la- apo-po-

i ka manawa ku'oko'a ka honua

E malama ana ke kahu hipa i kono mau hipa

e pua ana ke awa-wa hou

a me hiamoe o Jimmy

i kono wale lumi li'ili'i hou

E maluna ana o na- pali ke'oke'o o Dover

he mau manu polu-

e kali wale 'oe a me 'ike.

aloha

"Aloha Iesu- i na- keiki li'ili'i

na- keiki li'ili'i a pau o ka honua

'ula'ula ai'ole melemele

'ele'ele ai'ole ke'oke'o

makemae la-kou a pau

i kona na-naina

aloha Iesu- i na- keiki li'ili'i o ka honua"

He'e Nalu Ana

Kekahi mau makemake nui 'ia 'o-lelo no'eau ua unuhi mai Pelekane ia ka 'o-lelo Hawai'i...

Ho'a- ana na- kukui aka- 'a'ole na- kanaka i hale

'A'ole pa'ani o ia me ka pu'u pepa piha

'A'ole hele i ka wekiu kona 'eleweka

'A'ole ka- kaula o i'a o ia

'A'ole ho'olilo na- mele o na- kenele

E na-na- ma mua o kou lele ana

O makapo- ke aloha

E akahele 'oe i na- mea mana'olana 'oe

Ka La- Kale

I ke-ia la-, ua ho'ohanohano ke 'aha ku-ka- kulanakauhale ia Kale. Ua kukala ke-ia la, ka ewalu o Iauli, Ka La- Kale. Ma kahi o kanakolu kuma lima hoaloha ua ho'a-koakoa i ke ke'ena 'aha ku-ka- i ka hana ho'ohanohano. Ma mua o ka hana ho'ohanohano ua ha'i kekahi mau kanaka hu-po- ku-'e- na- kanaka Mekiko. Ua ho'omake'aka la-kou. Ma hope o ka hana ho'ohanohano, ua hele ma-kou i ka hale 'aina "Downtown Johnny Brown's" no ka 'aina auinala. Ha'uoli o Kale. Makemake na- poe nui ia- ia.

Hau'oli Eha Iauli!

Hau'oli eha o Iauli ia ou-kou. I ke-ia kaona, ua kanawai a'e ka inu lama ana, aka- ke-ia makahiki, 'a'ole kanawai ka inu lama ana. I ke-ia la-, ho'olaulea ma-kou ka ku'oko'a, aka- 'a'ole ku'oko'a ka inu lama ana i kahakai no na- poe. 'A'ole makemake na- poe Amelika i ke ku'oko'a.